مقدمه:

امروزه روابط عمومي و روزنامه‌نگاري به عنوان دو رشته تخصصي هموزن و ناگسستني، در كنار يكديگر قرار گرفته‌اند.

در عصر ارتباطات و فن‌آوري اطلاعات همه روزه از سراسر جهان اطلاعات دسته‌بندي شده با انواع ابزار ارتباطي مخابره مي‌شوند تا شايد بتوانند عطش انسان قرن 21 را براي دريافت اخبار جديد برطرف سازند.

روابط عمومي‌ها در واقع همان مؤسسات توليد خبر هستند كه از ديدگاه خاص خود به توليد و انتشار خبر مي‌نگرند. روال كار آنها را سياست مديران و سازمان متبوع تعيين مي‌كنند.

خبرنگار روابط عمومي مؤظف است ضمن اطلاع و آگاهي كامل از علم روزنامه‌نگاري و تهيه و نگارش خبر، از سياست خبري و تشكيلات اداري سازمان متبوعش اطلاعات كافي و لازم داشته باشد تا هميشه همسوي نظر مديران رفتار كرده و وظيفه اطلاع‌رساني صحيح را به بهترين شكل به انجام رساند.

جزوه‌اي كه پيش رو داريد گزيده‌اي از شيوه‌ها و تهيه انتشار خبر را به صورت هرچند مختصر ارائه و در ضميمه به اصول و قواعد رسم‌الخطي براي اينكه فارسي را بهتر بنگاريم پرداخته است.

خبر  

خبر پرارزشترين كالاي روز است و نقش خبرسازان در دنياي امروز بسيار با اهميت است. خبر گزارشي از واقعيت‌هاست ولي هر واقعيتي را نمي‌توان خبر ناميد، خبر الزاماً گزارش رويدادهاي جاري (تازه) نيست. ممكن است واقعه‌اي كه سال‌ها قبل رخ داده، با نمايان شدن اطلاعات تازه ارزش خبري پيدا كند. گاهي خبر رويدادي است كه قرار است اتفاق بيفتد اما هنوز رخ نداده است.

روابط عمومي‌ها يكي از منابع توليد خبر در سازمان هستند. رسالت روابط عمومي در سازمان جستجوي اطلاعات و اخبار و انتقال آن به مخاطبان است مهمترين مرحله در فرآيند تهيه خبر شناخت خبر است كه بدون شك وظيفه كارشناس روابط عمومي است و به مهارت فردي و ذاتي خبرنگار مربوط است به گونه‌اي كه چگونگي و شيوه نگارش خبر يك نوع مهارت علمي و تجربي محسوب مي‌شود.

 

مفاهيم اساسي

 مفاهيم‌ اساسي درخبرنويسي عبارتند از: درستي، روشني و جامعيت خبر. آنچه مسلم است خبري كه از طريق رسانه‌ها به اطلاع مردم مي‌رسد بايد از مرحله گردآوري اطلاعات تا مرحله ارائه حاوي اين مفاهيم باشد:

 

درستي خبر

ارائه اطلاعات درست به مخاطبان از وظايف مهم رسانه‌هاي خبري است و اطمينان از درستي مطالب از ضروريات حرفه روزنامه‌نگاري است.

بايد رويداد را آنطور كه هست ارائه شود نه آن طور كه خبرنگار مايل است اتفاق افتاده باشد. انتشار مطالب نادرست درباره اشخاص حقيقي يا حقوقي خبرنگار و مؤسسه خبري را با مشكلات قانوني روبرو مي‌سازد و سبب سلب اعتماد مخاطبان مي‌شود.

 

روشني خبر  

صراحت لهجه و روشني نوشتاري خبرنگار، از ويژگيهاي مهم اين حرفه است. اگر اطلاعات به زبان ساده، رسا و روشن بيان نشود در جلب مخاطب موفق نبوده و قابل درك نخواهد بود. بكاربردن اصطلاحات پزشكي، فني و حقوقي بايد طوري باشد كه براي همگان قابل فهم و درك باشد اگرچه زمان يكي از عوامل پرفشار در كار تهيه خبر است اما اين عامل نبايد مانع تهيه خبر صحيح و صريح باشد يكي از دلايل ابهام خبري درك ناقص خبرنگار از رويداد است لذا به منظور رفع اين مشكل خبرنگار بايد همواره مطالعه داشته و اطلاعات خود را به روز نمايد.

 

جامعيت خبر  

خبر در حين انتشار بايد به سوالات بوجود آمده در ذهن مخاطب پاسخ دهد. استفاده از اطلاعات آرشيوي و اشاره به سابقة خبر به جامعيت خبر كمك مي‌كند تا خبر جامع و كاملي بوجود آيد

 

 

 

ارزشهاي خبري

 

جهان امروز با وسعت و شكل پيچيده خود هر روز شاهد هزاران جريان سياسي – اجتماعي – اقتصادي و ... است كه بدون شك امكان انتقال همه اين وقايع وجود نخواهد داشت.

تشخيص اين مطلب كه چه رويدادي ارزش تهيه خبر و گزارش را دارد همان ارزشهاي خبري نام دارد. اين ارزشها و معيارها به تنهايي و يا با تركيب يك رويداد را پديد مي‌آورند.

يكي از وظايف كارشناسان تهيه خبر در روابط عمومي‌ها شناخت ارزشهاي خبري نهفته در خبر است كه ضمن كمك در شناسايي خبر به عنوان معيار ارزش‌گذاري هم مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

 

ارزش در برگيري

زماني است كه رويدادي تمام يا قسمت اعظم جامعه را تحت‌الشعاع خود قرار دهد و تأثير مستقيم بر نفع و زيان مادي و معنوي افراد جامعه داشته باشد و گروه بيشتري از مخاطبان خود را پوشش دهد. در روابط عمومي اخباري كه تهيه مي‌شوند بايد اين عامل را مدنظر داشته باشند چرا كه نشريات خبري داخلي اغلب براي كاركنان و مخاطبان به طور مستقيم تهيه مي‌شود جامعيت و دربرگيري برجسته‌ترين ارزش خبري است كه در اخبار روابط عمومي‌ها وجود دارد.

 

ارزش شهرت  

اشخاص يا شخصيتهاي مختلف حقيقي و حقوقي گاهي به خاطر فعاليت خاص ملي يا فراملي و جهاني داراي شهرت مي‌شوند گاهي براي برجسته كردن رويدادي بايد به شهرت و شخصيت صاحب نقش در رويداد تكيه كرد تا به برجستگي خبري دست يافت گاهي شهرت بار منفي دارد و گاهي در رويداد به سمبل‌هاي مادي و معنوي ملي اشاره مي‌شود در هر حال چه شهرت خبر وابسته به يك فرد تبهكار و خاطي باشد و چه اشاره به آثار باستاني يك كشور متمدن داشته باشد و يا به شخصيتي مذهبي و حقيقي يك فرد، تفاوتي نخواهد داشت.

در روابط عمومي‌ها به طور عمده اخبار منعكس شده حاوي اين ارزش هستند چرا كه اغلب پيرامون مسئولين سازماني هستند.

زبان، فرهنگ، اعتقاد و مذهب عاملي است كه گروههاي انساني را از هم جدا مي‌كند. رويدادهايي كه حول اين محورها باشند، قاعدتاً براي همان قوم مهم و حائز اهميت هستند و اغلب اين اخبار در نقطه‌اي ارزش ويژه دارند و در نقطه‌اي ديگر يا بين گروه ديگري كمتر جالب توجه هستند اين مورد در اخبار داخلي كشورها هم مصداق پيدا مي‌كند.

در اخبار روابط عمومي‌ها اين عامل به ميزان زيادي مشهود است. اغلب اخبار داخلي سازمانها براي كاركنان دروني مفيد است و هيچ جذابيتي حتي براي خانواده آنان ندارد يكي از پيشنهادهاي موجود اين است كه حال كه نشريه‌اي درون سازماني با هزينه‌هاي گزاف و زحمت فراوان قرار است توليد شود بهتر است خانوادة كاركنان سازماني را هم از مطالعه مجلات غيره بي‌نياز سازد و مطالبي پيرامون آموزشهاي مهارت زندگي و تربيتي، سرگرمي و اطلاعات عمومي را درخود داشته باشد تا بتوان از جنبه‌هاي مختلف از يك نشريه داخلي استفاده كرد. با اين اقدام مي‌توان از كسالت‌آور بودن مطالب يك نشريه كاست.

 

زمان و تازگي رويداد

 عامل زمان هميشه مورد توجه بوده و در انعكاس يك خبر از مهمترين عوامل مي‌باشد. خبر زماني ارزش و اهميت دارد كه به سرعت منتشر شود و تازگي به خبر ارزش ويژه‌اي مي‌بخشد.

هر واقعه تركيبي از ارزشهاست ولي ارزش زمان پيوسته جزء تغييرناپذير خبر است.

در اخبار روابط‌عمومي‌ها اغلب اين عامل كمتر رعايت مي‌شود، چرا كه اخبار روابط‌عمومي‌ها به صورت هفته‌نامه، ماهنامه و فصلنامه منتشر مي‌شود. پيشنهاد مي‌شود در نشريات روابط‌عمومي‌ها جاي خالي تازگي رويداد را با حاشيه خبر پركرد. اصل خبر اغلب قبل از انتشار به سمع و نظر كاركنان سازماني مي‌رسد اما نكات احتمالي كه در حاشيه خبر است به همراه عكسهاي جذاب و ديدني و بررسي رويداد از زواياي مختلف با ديدگاه افراد مختلف از جمله كارهايي است كه به جذابيت خبر مي‌افزايد.

 

برخوردها، تضاد، اختلاف و درگيري‌ها

رويدادهايي كه حاوي يك نوع تضاد فردي، ملي و جهاني باشد جذابيت خاص خبري دارد. چه اين تضاد فكري، فيزيكي و يا ايدئولوژيكي باشد. تمام خبرهايي كه حاوي تصادف، سيل، مرگ و مير عمومي و بيماريهاي واگير و اعتصاب‌ها باشد در اين دسته مي‌گنجد.

اخبار منتشر شده از سوي روابط عمومي‌ها چون از فيلترهاي مختلف مي‌گذرد و دروازه‌باني مي‌شوند فاقد اين ارزش هستند چرا كه متأسفانه روابط عمومي‌ها مبلغ سازمان خود هستند و هرگونه اخبار كه اعتبار و صلاحيت سازمان متبوع آنها را زير ذره بين قرار دهد از طريق روابط عمومي‌ها منتشر نخواهد شد.

 

استثناء و شگفتي

رويدادهاي خارق‌العاده و نادر كه گاهي هرچند سال يك بار يا براي اولين بار پيش مي‌آيد و يا حتي اختراعات و اعمال عجيب انساني مثل جناياتي كه به شكل خاصي رخ مي‌دهد جزء اين گروه هستند اين گونه اخبار به خودي خود همواره مورد توجه قرار مي‌گيرند و از نظر ارزش خبري از قدرت جذابيت خاصي برخوردار هستند در روابط عمومي‌ها اين اخبار از كميت زيادي برخوردار نيست چرا كه اخبار روابط عمومي‌ها اغلب عادي، روزمره، روتين و آرام هستند و كمتر جنبه شگفتي و اعجاب دارند.

 

فراواني تعداد، مقدار و بزرگي رويداد

 رويدادهايي كه در آن تعداد كثيري ذينفع باشند در واقع بزرگي اعداد و ارقام همواره ارزش خبري است كه خبر را برجسته و جذاب مي‌كند مثل اخبار حوادثي كه در آن تعداد كثيري دچار خسارت و مرگ و مير شوند.

 

مجاورت

 گاهي رويدادي در محل و يا شهري اتفاق مي‌افتد كه براي شهر ديگري يا كشور ديگر ارزش خبري نيست مجاورت به دو شكل جغرافيايي و معنوي يكي از ارزشهاي مهم خبري است.

 

 

 

عناصر خبر

 

 تنظيم خبر از مراحل سخت كار خبري است كه بدون شناخت اركان آن امكان‌پذير نيست. اركان خبر در واقع پاسخگويي سوالهاي مخاطب است. در صورت عدم استفاده صحيح از اين عناصر، خبر دچار ابهام شده و جذابيت كافي نخواهد داشت.

شناخت اركان خبر به خبرنگار كمك مي‌كند قبل از نگارش، از اطلاعات مؤثر و مفيد به خوبي و به جا استفاده كند.

دراخبار روابط‌عمومي‌ها استفاده صحيح از عناصر خبر به جامعيت خبر كمك مي‌كند و اطلاعات داخلي سازمان را آن طور كه هميشه مورد نظر كاركنان است به اطلاع آنها مي‌رساند در واقع در اخبار داخلي لزوماً همة عناصر بايد استفاده شود.

 

كه:

 پاسخگويي به اين سوال ارزش شهرت خبري را در بردارد.

خبرنگار بايد بداند چه شخصي يا چه چيزي در پيدايش رويداد دخالت داشته و اطلاعات را به طور كامل به مخاطب ارائه نمايد مخاطب بايد بتواند با مطالعه خبر سوال چه كسي؟ چه گروهي؟ چه چيزي؟ را در ذهن خود پاسخ گويد.

 

كجا:

پاسخگويي به اين سوال به ارزش مجاورت اشاره دارد.

گاهي در يك خبر موقعيت جغرافيايي براي مخاطبان مهم و حساسيت برانگيز است در اينگونه موارد بايد با اشاره به مكان مورد نظر اين سوال را در ذهن مخاطب پاسخ گفت كه رويداد در چه محلي اتفاق افتاده است.

 

كي:  

پاسخگويي به اين سوال تاكيدي بر ارزش زمان و تازگي رويداد دارد.

اگر زمان وقوع رويداد اهميت ويژه دارد بايد زمان در ابتداي خبر بيايد ولي اگر زماني از وقوع رويداد گذشته باشد تاكيد بر جنبه تازگي خبر لزوم ندارد بلكه بايد از ديدگاه جديدتري به خبر پرداخته و بررسي‌هاي حاشيه‌اي را جايگزين نمايد. اين همان وظيفه‌اي است كه روابط عمومي‌ها بايد در انتشار اخبار خود به آن توجه كنند.

 

چه:  

چه، از جمله عناصري است كه اگر خبر با پاسخگويي به آن شروع شود سبب جذابيت خبر مي‌شود. «چه» ممكن است به تصويب يك لايجه و يا وقوع حادثه‌اي اشاره داشته باشد.

عنصر «چه» به ماهيت رويداد مربوط است خواه فعلي صورت پذيرفته باشد يا انجام نشده باشد.

 

چرا؟ چگونه؟  

علت، انگيزه، نحوه وقوع رويداد با اين عنصر پاسخ گفته مي‌شود.

در واقع اين عنصر به تشريح و تعريف رويداد مي‌پردازد گاهي در يك رويداد خبرنگار از وقوع آن اطلاع دارد اما از علت وقوع و يا انگيزه اطلاع كافي ندارد. در اين زمان بايد با بدست آوردن اطلاعات كافي در خبرهاي آتي به دنبال پاسخگويي به اين عنصر در اخبار خود باشد.

اما در اخبار روابط‌عمومي‌ها هميشه اين عنصر از جذابيت ويژه‌اي براي مخاطب برخوردار است. خبرنگار روابط عمومي هميشه زمان كافي براي جمع‌آوري اطلاعات و دلايل وقوع رويداد را دارد و مي‌تواند آن را با پردازش به بهترين شكل به مخاطبان خود ارائه نمايد.

 

 

عوامل تأثيرگذار بر فرايند خبر

 

 از لحظه‌اي كه رويدادي شكل مي‌گيرد تا زماني كه آن رويداد تبديل به خبر و يا گزارش مي‌شود مراحل مختلفي را طي مي‌كند عوامل بسياري در شكل‌دهي خبر مؤثر هستند.

گاهي خبر شكل مي‌گيرد اما قبل از رسيدن به سمع و نظر مخاطب بارها و بارها تغيير شكل مي‌دهد و يا به عبارت علمي‌تر دروازه‌باني مي‌شود.

از جمله عوامل تأثيرگذار روي خبر و يا گزارش مي‌توان به عوامل درون سازماني و برون سازماني اشاره داشت.

 

عوامل درون سازماني  

اين عوامل شامل:

-          اعمال نظر مديريت و سياستهاي خاص خبري هر سازمان كه بصورت آشكار و نهان در هر سازمان وجود دارد.

-          اعمال نظر خبرنگار به عنوان فردي كه از جنبه‌هاي علمي به شيوه تهيه خبر مي‌نگرد

-           توجه به علايق جامعة مخاطبان و تهيه خبر مطابق با ذائقه مخاطب

-     مسائل فني رسانه انتشار دهنده به مكان در نظر گرفته شده براي انتشار در روزنامه و هماهنگي شكل تيتر در صفحة روزنامه يا نشريه و يا وقت و زمان در راديو و تلويزيون و ....

 

عوامل برون سازماني  

عواملي كه از خارج سازمان در شكل‌دهي خبر تأثير خواهند داشت شامل:

-          محدوديتهاي قانوني كه مانع از انتشار برخي از اخبار است

-     اعمال نفوذ اشخاص حقيقي و حقوقي كه تفكرات و عقايد آنان در سطح ملي و منطقه‌اي مؤثربوده و قابل بررسي است به نحوي كه سياستهاي خبري آنان در خارج سازمان روي اخبار داخلي منعكس مي‌شود.

-          منابع خبري كه در خارج سازمان اخباري براي مؤسسه خبري ارسال مي‌كنند اين مؤسسه‌ها هرنوع خبري كه دريافت مي‌كنند ناچار هستند همان خبر را با تغيير شكل ارسال نمايند. و كمتر فرصت پيدا مي‌كنند تا اخبار را همان طور كه مي‌خواهند منعكس نمايند و اين مشكل هم به نوعي از جمله عواملي است كه ناخواسته از بيرون سازمان روي اخبار سازماني تأثير مي‌گذارد.

 

 

دروازه‌باني خبر

 

پس از اينكه خبر با تمام اين شرايط شكل گرفت و توليد شد به مرحله‌اي مي‌رسد كه توسط مدير گروه خبري يا مدير روابط عمومي گزينش مي‌شود و اخباري كه به نوعي به صلاح سازمان است فرصت انتشار پيدا مي‌كنند.

لفظ دروازه‌بان (Gate keeper) براي اولين بار توسط كورت لوئين (Kurt Lewin) در زمان جنگ دوم جهاني بيان شد. لوئين يكي از كارشناسان علوم اجتماعي امريكا است و تحقيقات او هيچ ارتباطي به حرفه روزنامه نگاري ندارد در واقع او اين لفظ را در پروسة تهيه مواد غذايي از توليد تا مصرف بكار برده است. اما بعدها اين اصطلاح به دليل موضوعيت و كاربرد خاص خود وارد قلمرو روزنامه‌نگاري و خبرنگاري شد. به عبارت بهتر در هر مؤسسه توليد خبر، افرادي آگاهانه روي سرنوشت خبر تأثير مي‌گذارند. معيارهاي فردي و ضوابط سازماني گاهي مانع از انتشار كل و يا قسمتي از خبر مي‌شوند كه اين روند و موانع موجود در مسير توليد خبر را «دروازه‌باني خبر»  مي‌گويند.

 

 

 

تهيه و تنظيم خبر

 

ليد

پاراگراف و بند اول در تنظيم خبر را ليد مي‌نامند.

ليد (Lead)  در اصطلاح به معني هدايت و راهنمايي است و در واقع خلاصه مطالب مهم هر خبر است كه خواننده را به مطالعه خبر اصلي تشويق مي‌كند.

ليد شامل 2 الي 4  جمله است و به انواع زير تقسيم مي‌شود:

-     ليدهايي كه به عناصر خبر پاسخ مي‌گويند اين دسته از ليدها در ابتداي جمله با پاسخ، يكي از عناصر خبر آغاز مي‌شود مثل ليدهايي كه با اسم شخص، مكان، زمان، ماهيت و چگونگي وقوع رويداد شروع مي‌شود.

-     ليدهايي كه ارزشهاي خبري (شهرت، مجاورت، تازگي و ..) را برجسته مي‌كنند در اين ليدها از ارزشهاي خبري در تهيه ليد استفاده مي‌شود

-          ليد سوالي و استفهامي:  كه براي جذاب كردن خبر ليد با يك پرسش مهم و حساسيت‌برانگيز شروع مي‌شود.

-     ليد نقلي:  كه بصورت مستقيم يا غيرمستقيم با طرح يك سوال آغاز مي‌شود و در واقع در بردارندة ارزش شهرت است و اين سوال كه در خبر پاسخ داده خواهد شد در واقع سوال مورد نظر مخاطبان است و به اين دليل موجب جلب توجه مي‌شود.

-     ليد تاريخي:  اين نوع ليد در واقع به سابقة خبر اشاره داشته و مخاطب را سرشار از اطلاعات مورد نياز براي درك بهتر خبر مي‌نمايد.

-     ليد تشريحي و تحليلي:  اين نوع ليد در اخبار سياسي و اقتصادي و گزارشها بكار برده مي‌شود كه در ابتداي خبر به تشريح و تحليل پرداخته و دلايل وقوع را نقادانه بررسي مي‌نمايد.

-     ليد تمثيلي: استفاده از ضرب‌المثل و نكات ظريف ادبي در ليد به منظور بيان رويدادي در واقع يكي ديگر از ترفندهاي ايجاد جذابيت در خبر است.

-     ليد فهرستي: در اين ليد اخبار به شكل بريده بريده و تيتر مانند بدون هيچ گونه توضيحي مي‌آيد به اين معني كه اين مطالب همگي در خبر وجود دارد و در واقع مخاطب را راهنمايي مي‌كند كه براي دسترسي به اطلاعات به متن اصلي خبر مراجعه كند.

-     ليد قياسي: در اين ليد بين 2 واقعه كه مرتبط هستند رابطه‌اي متناسب برقرار مي‌شود تا درك رويداد بهتر و جذابيت آن بيشتر باشد.

-     ليد غيرمتعارف: كه از ذوق و هنر خبرنگار سرچشمه مي‌گيرد و اغلب بيان اخبار ورزشي، هنري و حوادث به اين شيوه صورت مي‌گيرد.

 

 

سبك‌هاي خبري

 

سبك هرم وارونه  

در اين نوع سبك چكيده و مهمترين قسمت مطالب در ابتداي خبر مي‌آيد و توضيحات اضافه و اخبار كم‌ارزش‌تر در قسمتهاي بعدي و پاياني خبر قرار مي‌گيرد. در اين سبك ليد مهمترين قسمت خبر است.

تحقيقات موجود در روزنامه‌نگاري نشان مي‌دهد كه هرچه مطالب طولاني‌تر باشد تعداد خوانندگان كمتر هستند به عبارت بهتر تعداد خوانندگان خبر با تعداد پاراگراف‌ها رابطه معكوس دارد.

اين سبك مزايايي دارد از جمله اينكه اصل خبر در ابتداي خبر مي‌آيد و در وقت مخاطب صرفه‌جويي مي‌شود. خواننده را اغلب به خواندن خبر تا انتها ترغيب مي‌كند در صفحه بندي روزنامه از لحاظ تيترزني و تنظيم صفحه كار را آسان مي‌سازد.

و از معايب اين سبك مي‌توان به ميزان تأثير نظر نويسنده خبر روي آن نام برد.

 

سبك تاريخي  

در واقع اين نوع سبك خبر را بدون دستگاري و همان طور كه اتفاق افتاده به آگاهي مخاطب مي‌رساند و هر خبري با هر ارزشي در جاي خود بيان مي‌شود.

اگرچه اين سبك گاهي براي مخاطبان خسته كننده است اما در اين شيوه ضمن اينكه هميشه خبر به طور كامل بيان مي‌شود، شرايط براي اعمال نظر خبرنگار مهيا نمي‌شود.

اين نوع نگارش صفحه‌بندي را به دليل طولاني بودن دچار مشكل مي‌كند، زمان بيشتري براي درك مفهوم اصلي نياز دارد و گاهي خواننده را دچار خستگي و بي‌حوصله‌گي مي‌كند.

 

سبك تاريخي همراه با ليد  

اين سبك تلفيقي از 2 سبك ذكر شده است. در واقع خبري است كه در آن ليد وجود دارد مهمترين قسمت خبر در ليد ذكر مي‌شود اشتياق و عجله خواننده را براي خواندن خبر ارضا‌ء مي‌نمايد و در ادامه و متن خبر به سبك تاريخي سابقه و تاريخچه خبر را متذكر شده و به ترتيب وقوع، رويدادها را بيان مي‌كند، اين سبك در زمان اندك اصل خبر را به اطلاع مخاطب رسانده و براي علاقه‌مندان در ادامه شرح كامل رويداد را بازگو مي‌كند.

 

 

متن خبر

 

قسمت اصلي خبر، متن آن خبر است كه پس از تيتر و ليد مي‌آيد و خبر اصلي در آن به شيوه‌هاي مختلف نگارش مي‌شود. گاهي متن خبر از چندين جمله تشكيل مي‌شود.

يك نوشته خوب و قابل درك بايد وحدت داشته باشد. يعني متن نبايد از موضوع اصلي منحرف شود گاهي ناچار به تكرار يك جمله در متن هستيم اين كار را بايد با استفاده از شيوه‌هاي مختلف مثل: كلمات ربط‌دهنده و واژه‌هاي هماهنگ كننده طوري تنظيم كرد كه تكرار جملات يا كلمات، زيبايي متن اصلي را از بين نبرند.

 

تيتر

تيتر، اصلي‌ترين قسمت يك خبر است. هر مخاطب قبل از هر چيز با نگاه به تيترها تصميم به مطالعه خبر مي‌گيرد، و يا از مطالعة آن صرف نظر مي‌كند. تيتر به خبر هويت و اعتبار مي‌دهد، و در زماني بسيار اندك اين امكان را به خواننده مي‌دهد كه كلياتي از خبر را دريابد.

تيتر داراي ويژگي و قواعد خاصي است. از ويژگي‌هاي تيتر مي‌توان به موارد زير اشاره كرد.

تيتر ضمن كمك به زيبايي صفحه و ترغيب خواننده به خواندن مطلب، پيام خبري را به طور خلاصه بيان مي‌دارد.

تيتر نويسي قواعد خاصي دارد: تيتر تا حد امكان بايد با ليد خبر هماهنگي داشته باشد. در تيتر با انتخاب فعل و جمله‌بندي مناسب تا حد ممكن مي‌توان از بكار بردن واژه‌هاي تكراري جلوگيري كرد.

 

 

اجزاي تيتر

 

تيتر اصلي: مهمترين مطلب خبر در اين قسمت با حروف درشت نسبت به بقيه مطالب مي‌آيد انتهاي تيتر اصلي نقطه نمي‌آيد.

 

روتيتر:  تيتري است كه در بالاي تيتر اصلي قرار مي‌گيرد با حروف كوچكتر، و نزديك تيتر اصلي قرار مي‌گيرد، توضيح اضافه‌اي است كه تيتر اصلي را كامل مي‌كند و بايد به شكلي باشد كه با حذف آن به تيتر اصلي خدشه‌اي وارد نشود.

 

زيرتيتر:  كه بعد از تيتر اصلي و زير آن قرار مي‌گيرد با حروف كوچكتر از تيتر اصلي و مستقل از آن مي‌آيد: زير تيتر ضمن اينكه مفهوم مستقل از تيتر دارد به شكل يك تيتر ديگر زير تيتر اصلي مي‌آيد.

 

خلاصه تيتر (سوتيتر):  با علائم (O * ) در ابتداي جمله مشخص مي‌شود. در مطالب بلند براي اتصال مطالب و ربط منطقي آنها و به جهت اينكه مطلب براي مخاطب خسته‌كننده نباشد بكار مي‌رود.

سوتيتر اغلب درگزارشها، مصاحبه‌ها و مقاله‌هاي طولاني هم به جهت زيباسازي صفحه و هم به جهت ايجاد ارتباط منطقي بين بخشهاي مختلف به كار مي‌رود. در واقع سوتيتر تيتري است كه به نوعي خواننده را به خواندن ادامه مطلب با مطالب تازه ترغيب مي‌كند.

 

دو تيتري:  در ايران براي اولين بار روزنامه ابرار از اين شيوه بهره گرفته است. در واقع، نمايي از ذوق و هنر خبرنگار است. در اين شيوه تيتر اول فعل ندارد و تيتر دوم به فعل ختم مي‌شود. اين دو تيتر ضمن شكل جداگانه در عين حال پيوند و نسبتي با يكديگر دارند اين سبك تيتر زني به شدت كنجكاوي مخاطب را براي خواندن مطلب برمي‌انگيزد. در واقع اين نوع تيتر بيانگر دو رويداد متصل به هم است كه در فاصله زماني كمي از هم پيرامون يك مسئله بايك درجه اهميت رخ داده است.

 

 

انواع تيتر

 

تيتر اقناعي: در اين نوع تيتر ادبياتي استفاده مي‌شود كه هدف آن تهييج و هدايت افكار عمومي مي‌باشد. هدف از استفاده اين نوع سبك نگارش، تبليغ و برجسته‌سازي موضوعي خاص است كه اغلب در مسايل سياسي و اجتماعي نياز به اين سبك نگارش احساس مي‌شود. استفاده از بار عاطفي كلمات، در شكل‌گيري اين نوع تيتر نقش اساسي دارد.

 

تيتر سؤالي:  كمتراستفاده مي‌شود سؤال از خواننده او را وادار به واكنش منفي مي‌كند. براي استفاده از اين نوع تيتر دقت و نكته‌بيني نويسنده ضروري است تا بتواند با ظرافت كافي و بينش و احاطه خود بر افكار عمومي طوري از اين نوع تيتر بهره ببرد كه خواننده را به خواندن خبر ترغيب نمايد.

 

تيترهاي غيرمتعارف خبري:  استفاده از اين نوع تيتر هميشه توصيه نمي‌شود. براي بيان اخبار هنري، ادبي، فرهنگي، حوادث، هواشناسي و مسائل اجتماعي اغلب استفاده مي‌شود. در واقع با استعاره‌هاي متعارف و تمثيل به تيتر جذابيت مي‌بخشيم.

 

اشكال تيتر:  

-          تيتر يك سطري

-          تيتر دوسطري مساوي

-          تيتر چند سطري مساوي

-          تيتر پلكاني

-          تيتر هرم وارونه

-          تيتر مثلثي

-          تيتر نيم هرمي متمايل به چپ

-          تيتر نيم هرمي متمايل به راست

-          تيتر مثلثي متمايل به چپ

-          تيتر مثلثي متمايل به راست

-          تيتر نامساوي متمايل به چپ

-          تيتر نامساوي متمايل به راست

-          تيتر نامساوي و متمركز (قرينه)

 

 

تاكتيك‌هاي خبري

 

مهمترين هدف خبرنگار يا شخصي كه در روابط‌عمومي‌ها مسئول تهيه خبر است جلب نظر مخاطب است.

خبر، ديگر انتقال دهنده واقعيتها نيست. بلكه سازنده واقعيت است. يك خبرنگار خوب كسي است كه بتواند اخبار را همراه با اهداف خود و سازمان به مخاطب القاء كند. هر خبرنگار براي تأثيرگذاري بيشتر راههاي مختلفي را پيش رو دارد. مثل استفاده از سبك نگارش، عكس، تيتر، طرح، كاريكاتور و ... اما يكي از ابزارهاي مهم براي اينكه اطلاع‌رساني به خوبي انجام شود و خبر آن‌گونه كه قرار است روي ذهن مخاطب و جامعه مخاطبين تأثيرگذارد، استفاده بجا از تاكتيك‌هاي خبري است.

 

در اين قسمت براي اينكه تفاوت استفاده از انواع تاكتيك‌ها به وضوح روشن شود به بيان مثالي اشاره مي‌كنيم:

نقل است كه در سنتر پارك نيويورك سگي به كودكي حمله مي‌كند، مردي كه شاهد حادثه بود براي نجات كودك خود را به روي سگ مي‌اندازد و او را خفه مي‌كند.

خبرنگار نيويورك تايمز كه ماجرا را از نزديك مي‌بيند به مرد مي‌گويد: فردا تيتر اول نيويورك تايمز اين است: «مرد شجاع نيويوركي جان پسري را نجات داد» مرد در جواب خبرنگار مي‌گويد: «من نيويوركي نيستم»

خبرنگار مي‌گويد پس تيتر مي‌زنيم: «آمريكايي قهرمان جان پسري را نجات داد»

مرد مي‌گويد: «ولي من آمريكايي نيستم، پاكستاني‌ام»

فردا تيتر نيويورك تايمز اينچنين شد. «يك مسلمان متعصب سگي را در سنتر پارك خفه كرد» «اف بي آي احتمال مي‌دهد القاعده در اين جنايت دخيل باشد.»

 

در اين بخش به اختصار به اين شيوه‌ها، تاكتيك‌هاي تهيه خبر مطابق نظر سازمان و اهداف سياسي حاكم بر مؤسسه خبري اشاره مي‌شود:

1-   سابقه نويسي يا پيشينه نويسي (Back ground) : از متداولترين و پركاربردترين تاكتيك‌هاي رسانه‌هاي خبري است. در واقع روزنامه‌نگار با تكيه بر حوادث گذشته به شكل‌دهي افكار عمومي مي‌پردازد و با ربط موضوعات گذشته به رويداد جاري، پيام مورد نظر خود را به مخاطب القا مي‌كند.

 

2-   تاكتيك اطلاعات سري (Secret Information) : در اين شيوه از ارائه خبر براي افكار عمومي جلوگيري شده و سعي مي‌شود اخبار طبقه‌بندي شود، و هر زمان نياز به هر قسمت خبر نمودار شد آن را ارائه كرد اين تاكتيك بسيار قديمي است و در مورد اسراسر محرمانه نظامي و امور ديپلماتيك از آن استفاده مي‌شود.

 

3-   تاكتيك نشت هدايت شونده (Targeted News Leakage) : برخي از اخبار و اسرار حفظ مي‌شوند و برخي ديگر با اهداف از قبل تعيين شده با زمان‌بندي خاص منتشر مي‌شوند و به شيوه قطره‌اي و هدايت شونده ارائه مي‌شوند در واقع آنها اطلاعاتي هستند كه آگاهانه هدف‌گيري و ارائه مي‌شوند.

 

4-   تاكتيك ماساژ پيام (Spinning the Massage : فريب اطلاعاتي است كه هر روز از كارخانه فكر دولت به بيرون جريان مي‌يابد. تاكتيك حذف كلي‌بافي، زمان‌بندي، تبخير از جملة اين شيوه هستند.

 

5-   تاكتيك حذف: Omission Tactic :  قسمتهاي مهمي از خبر به دلايلي از پيش طراحي شده و هدفمند حذف مي‌شود تا زمينه براي انتشار شايعه فراهم گردد. رسانه مي‌داند با انتشار خبر ناقص زمينه براي انتشار شايعه بوجود مي‌آيد چرا كه به سوالات مخاطبان پاسخ داده نشده است.

 

6-   تاكتيك كلي بافي (Generality Tactic) :  جزئياتي كه ممكن است مخالفت اداري يا سياسي را با لعابي از مطالب غيرواقعي پوشيده و اصل خبر بدون در نظر گرفتن واقعيات ضروري آن انتشار مي‌يابد. هدف رسانه اين است كه ضمن اينكه خبر را منتشر ساخته از ايجاد حساسيت بين گروههاي فشار و سياستگذاران سازماني جلوگيري مي‌كند و در واقع به آرامي اخبار مورد نظر را منتشر مي‌سازد.

 

7-   تاكتيك زمان‌بندي (Timing Tactic) : تأخير در پخش خبر به شكلي كه پيام‌گير ديگر نتواند كاري انجام دهد. از جنبة اول اشتياق مخاطب را براي شنيدن خبر از منبع موثق مهيا كرده از جنبة دوم زمينة پخش شايعات را در سطح جامعه فراهم مي‌آورد.

 

8-   تاكتيك موجي (News) Feeding Frenzy :  ريزش انواع اخبار با ارزش و بي‌ارزش تا مخاطب در آن غرق شود و نتواند واقعيتها را درك كند.

 

9-   تاكتيك تبخير (Vapor Tactic) : بيان بخشي از خبر براي ايجاد شايعه در جامعه شايعاتي كه همراه با واقعيتها پخش مي‌شود و پيام‌گير نتواند آنها را از همديگر تشخيص دهد.

 

10-  تاكتيك بازگشتي (Blow-Back Tactic) :  اين تاكتيك به منظور جلب واكنشهايي است كه از جامعه به سوي منبع خبر بازخورد دارد در واقع مؤسسه خبري با انتشار اين خبر مخاطب و علايق و تفكرات آنان را مي‌سنجند اين روش در زمان انتخابات بيشتر استفاده مي‌شود.

                شايعه كشته شدن صدام در حملات اوليه موشكي آمريكا به بغداد از جمله استفاده از اين         روش توسط خبرگزاريها بود تا آمريكاييها بدانند واكنش نيروهاي مردمي و كادر رياست            جمهوري از انتشار اين خبر چيست.

 

11-  تاكتيك دروغ بزرگ (يا استفاده از دروغ محض) (Big-Lie Tactic) : اين تاكتيك قديمي استفاده فراواني در رسانه‌ها دارد. در اين روش پيامي را كه به هيچ وجه واقعيت ندارد بيان مي‌كنند. گوبلز مي‌گويد: دروغ هرقدر بزرگتر باشد باور آن براي توده‌هاي مردم راحت‌تر است. اين روش براي مرعوب كردن دشمن و تهييج افكار عمومي بكار مي‌رود در واقع دروغ بايد اينقدر بزرگ باشد كه كسي جرات تكذيب آن را نداشته باشد گوبلز مي‌گويند بعضي مواقع دروغهايي مي‌گفتم كه خودم از آن مي‌ترسيدم.

 

12-   نشان دادن سانسور به شكل غيرمستقيم

Publishing Blank Pag (Protesting Censorship)  اخبار جنجالي كه هميشه مورد علاقه مخاطبين هستند اما ممنوعيت انتشار دارند در اين روش جاي اخبار را با زدن تيتري هيجاني سفيد باقي مي‌گذارند و به مخاطب القاء مي‌كنند كه سانسور شديدي برآنها حاكم است.

 

13-   دستچين كردن پيام Selectively Sorting the Message

 

14-   درشت نمايي To highlight the Message

 

15-   تعريف Distortion

 

16-   ‌ مبالغه To Exagerate يا دستكاري آماري To Cheat in Statistics

 

17-   جنجال آفريني خبري Sensationalism

 

18-    نقل خبراز منابع ناشناخته و يا مبهم

 Quoting news from unidentified sources

 

19-    اختفاء يك منبع غيرموثق در پشت يك منبع موثق

Legitimizing News Source

 

20-    تظاهر به بيطرفي Topretend Neutrality

 

21-    اعلام اخبار دروغ و كشف آن توسط خود منبع

To create or propagate false news and To refute It

 

22-    پاره حقيقت گويي To Release Facts Pavtially

 

23-   خشونت مطبوعاتي  (جنگ رواني) Press Violence

 

24-   فوريت بخشيدن ساختگي به خبر To Artificially prioritize for News

 

25-   پيشگويي‌هاي مغرضانه Biased Prediction

 

26-    استفاده از شيوه طنز وفكاهي و كاريكاتور Making New Enter Taiming

 

27-   القاء نظر با استفاده از چيدن عكس

 

28-   پيچيده كردن خبر براي عدم كشف حقيقت

 

29-   استفاده از دو خبر واقعي براي طرح يك خبر ساختگي

 

30-   تلاش براي سازگاري مواضع فرستند و گيرنده پيام

 

امروزه كار تهيه خبر دچار تحول شگرفي شده است و هر ساعت تكنيك جديدي براي ارائه خبر مناسب و جذاب پديد مي‌آيد. در واقع اين روشها در خدمت موسسه خبري قرار مي‌گيرد تا يك خبر موفق شود بيشترين حجم مخاطب را با خود همراه سازد.

اين تاكتيك‌ها در واقع تنها گوشه‌اي از روشهايي است كه هر روزه در مؤسسه‌هاي خبري جهان مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

 

 

تهيه و تدوين: معصومه ميرگلوبيات

 منبع:سایت وزارت بهداشت